ได้เวลา ‘เปิดข้อมูลมลพิษ’ ผลักดันกฎหมาย PRTR วงสนทนาที่ชวนคนทำงานเรื่องมลพิษมาถกหาทางออก (2 ต.ค. 67)

26 กันยายน 2567 สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย ได้จัดงานชวนสนทนาประเด็นปัญหามลพิษในไทย ปัญหาที่อยู่คู่กับสังคมไทย โดยตั้งคำถามหลักไว้ว่า ถึงเวลาแล้วหรือไม่ที่ประเทศไทยต้องผลักดันให้ข้อมูลมลพิษเป็น “ข้อมูลเปิด” เพื่อคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน รวมถึงสร้างมาตรฐานและความรับผิดชอบของผู้ที่เป็นต้นเหตุก่อมลพิษต่อชุมชนและสิ่งแวดล้อม 
 

วงเสวนานี้ได้รวมคนทำงานในแวดวงด้านมลพิษมาช่วยกันให้ข้อมูลว่า “การเปิดข้อมูลมลพิษ” จะเป็นตัวช่วยสำคัญที่ทำให้ชีวิตของคนไทยที่ถูกคุกคามจากมลพิษมีทางออกอย่างไร อีกทั้งจะดีกว่าไหมที่พวกเราทุกคนสามารถเข้าถึงข้อมูลแหล่งกำเนิดมลพิษได้ด้วยตนเอง แล้วรับรู้ตั้งแต่ต้นว่า โรงงานที่จะมาตั้งใกล้บ้านของเราจะนำพาความเสี่ยงอะไรมาสู่สุขภาพของเราบ้างหรือไม่
 

“เรื่องกากๆ คำว่ากากที่ผมพูดถึงมีเรื่องกากอุตสาหกรรม และก็มีคำว่า กาก ในอีกความหมายหนึ่งด้วย…”
 

สถาพร พงษ์พิพัฒน์วัฒนา หัวหน้าฝ่ายสื่อสารและดูแลภาพลักษณ์องค์กร สถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย เปิดเวทีเสวนาด้วยการย้อนสถานการณ์ปัญหาเรื่องกากอุตสาหกรรมในช่วงสิบกว่าปีที่ผ่านมา 
 

“ประเด็นที่ต้องตั้งต้นคือกลุ่มโรงงาน เราแยกเป็นสองกลุ่มใหญ่ๆ กลุ่มแรกคือ Waste Generator หรือโรงงานที่ให้กำเนิดของเสีย และอีกกลุ่มที่เรากำลังจะโฟกัสคือ กลุ่ม Waste Processor หรือโรงงานที่รับกำจัดและบำบัดของเสีย ซึ่งโรงงานกลุ่มหลังเป็นประเด็นหลักที่เรากำลังพูดถึงกันว่า เป็นคนที่นำมลพิษที่ต้องถูกกำจัด หรือบำบัด หรือรีไซเคิล ไปทำอย่างอื่น ซึ่งก็คือการนำไปทิ้งในสิ่งแวดล้อม หรือนำไปวางทิ้งไว้เฉยๆ นำไปฝัง หรือไปเทลงน้ำ” 
 

สถาพรอธิบายเพิ่มเติมโดยอ้างอิงข้อมูลจากกรมโรงงานอุตสาหกรรม ว่า สิ่งที่น่าสนใจคือ ตั้งแต่ปี 2558 ถึงปี 2566 เมื่อเปรียบเทียบระหว่าง Waste Generator ต่อ Waste Processor มีการเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ และในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา โรงงานรับกำจัดขยะเพิ่มขึ้นอย่างมาก โดยเฉพาะภาคตะวันออก การเพิ่มขึ้นเหล่านี้สอดคล้องกับช่วงหลังรัฐประหาร 2557 เพราะในปี 2559 ได้มีคำสั่ง คสช. ที่ 4/2559 ซึ่งเป็นคำสั่งที่ทำให้กฎหมายผังเมืองรวมถูกยกเว้นการบังคับใช้ และเปิดโอกาสให้โรงงานประเภทคัดแยกของเสียและรับบำบัดกำจัดของเสียสามารถตั้งอยู่ในผังเมืองสีอะไรก็ได้ ซึ่งคือกลุ่มโรงงาน 105 106 และรวมถึงโรงไฟฟ้าขยะด้วย