ตรวจสอบโรงงานรีไซเคิล ต.เขาหินซ้อน หลังชาวบ้านร้องปัญหาคุณภาพน้ำกระทบพื้นที่เกษตร (30 ม.ค. 67)
ฉะเชิงเทรา - อำเภอพนมสารคาม นำทีมตรวจสอบโรงงานรีไซเคิล ต.เขาหินซ้อน
หลังชาวบ้านร้องเรียนปัญหาคุณภาพน้ำ พบค่าความเป็นกรดสูง กระทบพื้นที่เกษตรกรรม
(30 มกราคม) อำเภอพนมสารคามนำคณะเจ้าหน้าที่ตรวจสอบพื้นที่ภายในโรงงานของ บริษัท ซี ที สตีล จำกัด ซึ่งประกอบกิจการรีไซเคิลและหล่อหลอม ตั้งอยู่ที่ ม.1 ต.เขาหินซ้อน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทรา หลังจากที่ชาวบ้านในพื้นที่ได้ร้องเรียนถึงผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมไปยังผู้ว่าราชการจังหวัดเมื่อปีที่ผ่านมา ส่วนชาวบ้านผู้ร้องเรียนและทีมงานของเครือข่ายผลกระทบจากมลพิษอุตสาหกรรม ซึ่งเป็นที่ปรึกษาของชาวบ้าน ต้องการเข้าร่วมสังเกตการณ์การตรวจสอบภายในครั้งนี้เจอการข่มขู่ด้วยข้อหา “บุกรุก” จากฝ่ายโรงงาน
เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2566 เครือข่ายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทสม.) จังหวัดฉะเชิงเทรา ได้รับการร้องเรียนจากชาวบ้านในพื้นที่ ม.1 ต.เขาหินซ้อน เนื่องจากพบว่าน้ำในนาข้าวและแหล่งน้ำที่ใช้เพื่อการเกษตรมีความผิดปกติ และคาดว่าอาจจะเกิดจากการประกอบกิจการของโรงงานของบริษัท ซี ที สตีล จำกัด จึงขอให้ช่วยตรวจสอบปัญหาที่เกิดขึ้น
โดยผลการตรวจสอบเบื้องต้นของเครือข่าย ทสม. ฉะเชิงเทรา พบว่าคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำใกล้โรงงานมีความเป็นกรดสูง เครือข่าย ทสม. ฉะเชิงเทรา จึงได้ทำหนังสือร้องเรียนถึงผู้ว่าราชการจังหวัด และเป็นที่มาของการตรวจสอบการประกอบกิจการภายในโรงงานโดยอำเภอพนมสารคามและเจ้าหน้าที่จากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในวันนี้
อย่างไรก็ดี เจ้าหน้าที่ของโรงงานได้ข่มขู่ชาวบ้านและทีมงานของเครือข่ายผลกระทบจากมลพิษอุตสาหกรรม มูลนิธิบูรณะนิเวศ ที่ต้องการเข้าไปร่วมสังเกตการณ์การตรวจสอบโรงงานของเจ้าหน้าที่ ในข้อหา “บุกรุก” ตัวแทนชาวบ้านและทีมงานของเครือข่ายฯ ทั้งหมดจึงเปลี่ยนเป็นการสำรวจพื้นที่รอบโรงงานที่ได้รับผลกระทบและเก็บภาพถ่ายเป็นข้อมูลสำหรับใช้ประโยชน์ในการต่อสู้กับปัญหาที่เกิดขึ้นต่อไป
ผลการเดินสำรวจพบว่า โรงงานมีการประกอบกิจการรีไซเคิลและการหล่อหลอมวัสดุบางชนิด โดยพบเห็นกลุ่มควันสีเหลืองพวยพุ่งออกจากปล่องภายในโรงงาน ส่งกลิ่นเหม็นรุนแรงคละคลุ้งไปทั่วบริเวณ และผลจากการใช้เครื่องตรวจวัดคุณภาพอากาศแบบพกพา พบว่า มีค่ากลิ่นแปลกปลอมในอากาศสูงสุดถึง 664 ppb (ส่วนในพันล้านส่วน) ชาวบ้านคนหนึ่งที่ร่วมเดินสำรวจด้วยเล่าว่า “กลิ่นที่ได้รับในวันนี้ ไม่ใช่ลักษณะกลิ่นตามปกติ แต่เป็นกลิ่นที่คล้ายกับว่ามีน้ำหอมผสม”
กลุ่มชาวบ้านที่ร่วมกันสำรวจพื้นที่เกษตรที่อยู่ใกล้รั้วโรงงาน ยังพบความเสียหายที่เกิดขึ้น ตามคำบอกเล่าของชาวบ้านในพื้นที่ คือ
ต้นยางในสวนยางพาราใบร่วงจนหมดต้น ในอดีตสวนยางแห่งนี้เจริญเติบโตได้ดี แต่ปัจจุบันนอกจากใบร่วงจากต้นจนหมดแล้ว ปริมาณน้ำยางจากต้นยางยังลดน้อยลงด้วย
ต้นข้าวในนาข้าวไม่งอกงาม ปัจจุบันไม่สามารถทำนาในพื้นที่นี้ได้ดังเดิม เนื่องจากที่นาบางแปลงปลูกข้าวไม่ขึ้น หรือในแปลง ต้นข้าวงอก แต่ได้ผลผลิตไม่ดี เนื่องจากดินมีสภาพความเป็นกรดสูง
ต้นยูคาลิปตัสยืนต้นตาย สวนยูคาลิปตัสที่อยู่ติดกับฝั่งโรงงานในระยะ 100 เมตร พบบางส่วนยืนต้นตาย และบางส่วนต้นไม่โตตามวัย
นอกจากนี้ บริเวณใกล้เคียงกับโรงงาน ซึ่งมีพื้นที่เลี้ยงวัวหนึ่งแห่ง และพบว่าเมื่อไม่นานมานี้ มีแม่วัวตัวหนึ่งแท้งลูกโดยไม่ทราบสาเหตุ แต่พบข้อมูลในเวลาต่อมาว่า ชาวบ้านได้นำวัวตัวดังกล่าวไปเลี้ยงในบริเวณที่ดินมีความเป็นกรดสูง และสันนิษฐาน สิ่งนี้น่าจะเป็นสาเหตุของการแท้งของแม่วัวตัวนี้
ผลการตรวจสอบคุณภาพน้ำผิวดินและน้ำใต้ดินของกรมทรัพยากรน้ำบาดาล
กรมทรัพยากรน้ำบาดาลได้เคยเก็บตัวอย่างน้ำใต้ดินและน้ำผิวดินภายใน บริษัท ซี ที สตีล จำกัด ต.เขาหินซ้อน ตามที่ได้รับการติดต่อขอความช่วยเหลือจากเครือข่าย ทสม. จังหวัดฉะเชิงเทรา ภายหลังจากที่เกิดเพลิงไหม้เมื่อวันที่ 16 เมษายน 2564 เพื่อตรวจสอบหาสารปนเปื้อน ผลการวิเคราะห์พบว่า ตัวอย่างน้ำใต้ดินจากบ่อสังเกตการณ์ภายในโรงงานแห่งนี้ มีบางรายการที่มีค่าสูงเกินมาตรฐานน้ำบาดาลที่จะใช้บริโภคได้ ตามประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรื่องกำหนดหลักเกณฑ์และมาตรการในทางวิชาการสำหรับการป้องกันด้านสาธารณสุขและการป้องกันในเรื่องสิ่งแวดล้อมเป็นพิษ พ.ศ. 2551 เช่น เหล็ก (Fe) และแมงกานีส (Mn) นอกจากนี้ยังพบว่า การประกอบกิจการของโรงงานไม่เป็นไปตามเงื่อนไขท้ายใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน และยังไม่ได้รับใบอนุญาตประกอบกิจการที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพจากองค์การบริหารส่วนตำบลเขาหินซ้อน และยังตรวจพบว่าภายในโรงงานมีการวางวัตถุดิบและกากของเสียไว้บนลานดินกลางแจ้ง ทำให้กากของเสียบางส่วนไหลลงบ่อน้ำฝนของโรงงานด้วย จนส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและประชาชนในพื้นที่ อันเป็นที่มาของการร้องเรียนเพื่อให้เจ้าหน้าที่ของรัฐเข้าตรวจสอบพื้นที่ภายในโรงงาน
กรมทรัพยากรน้ำบาดาลได้ทำรายงานเสนอต่อผู้ว่าราชการจังหวัดเมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2564 โดยมีข้อเสนอแนะว่า บริษัท ซี ที สตีล จำกัด 1) ควรดำเนินการกำจัดกากของเสียให้ถูกต้องตามหลักวิชาการเพื่อป้องกันมิให้การปนเปื้อนในดิน น้ำผิวดินและชั้นน้ำใต้ดินแพร่กระจายเป็นวงกว้างออกไปและทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้น, 2) บริษัท ซี ที สตีล จำกัด ควรเจาะบ่อสังเกตการณ์เพิ่มในทิศทางท้ายน้ำหรือทิศตะวันตกของพื้นที่ เพื่อติดตามสถานการณ์การปนเปื้อนในน้ำใต้ดินอย่างใกล้ชิด โดยเสนอด้วยว่าการก่อสร้างบ่อสังเกตการณ์ควรเป็นไปตามมาตรฐานหลักวิชาการว่าด้วยการก่อสร้างบ่อสังเกตการณ์ตามที่กรมทรัพยากรน้ำบาดาลกำหนด และ 3) ควรให้มีการเจาะสำรวจเพิ่มเติมบริเวณภายนอก บริษัท ซี ที สตีล จำกัด เพื่อประเมินทิศทางการไหลของน้ำใต้ดินอย่างละเอียดและประเมินผลกระทบของสารปนเปื้อนในชั้นน้ำใต้ดิน